"Sandplay" Buy It Here
Wednesday, March 23, 2011
Sunday, March 20, 2011
Բանաւոր Բացակայ
Մեղանչած կ՛ըզգամ այսքան երկար ժամանակ չգրելուս համար եւ քանի որ այս «պլոկ» կոչեցեալը կարդացողներուն մեծամասնութիւնը հայեր են, ուրեմն կը պարտիմ հայերէն գրել:
Ու կը մտածեմ: Ինչու՞ համար ամէն անգամ պէտք է բացատրեմ եւ լուսաբանեմ թէ ինչու կը գրեմ եւ որ լեզուով:
Գործիս երթամ:
Յունուար Ձին սկսայ Արփենարանը գրել եւ Փետրուար ՁՑին կեցայ: Ոչ թէ որովհետեւ կը կարծէի վերջացած է գործս բայց, ինչպէս որ արուեստագէտ ընկեր մը ըսաւ, պէտք է գիտնաս ըսել «վերջացած է» երբ ալ սառած կեցած ես եւ չես գիտեր եթէ վերջացած է կամ ոչ: Այդպէս ալ ըրի: Ես զինք ձգած էի բայց ինք զիս չէր ձգած: Անվերջ կը հալածէր: Հիմա սկսած էի արդէն ինքզինքս բեմին վրայ տեսնել խաղարկութեան մէջ: Ամբողջ տասը օր մտքով բեմադրեցի անդադար: Մեկնելես երկու օր առաջ Սուրբ Աբգար եկեղեցիի սրահը հրաւիրեցի մօտիկ մի քանի բարեկամներ պարզապէս գաղաբար մը ունենալու համար եւ գիտնալու որ գրածս զառանցանք չէ: Չէր:
Քիչ մը ոգեւորուած հասայ Մոնթրէալ: Եկաւ ժամը բեմ ելլելու: Մէկ ժամ ուշացաւ այդ բեմ ելլելու ժամը որովհետեւ կարեւոր կառաւարական անձնաւորութիւն մը կ՛ըսպասէինք որ վերջապէս չ՛եկաւ եւ ես ելայ բեմ: Հետոյ հասկցայ որ քառորդ ժամ հետոյ ժամանած է եւ մերժած են զինք ներս ընդունիլ:
Ժողովուրդը համբերութեամբ սպասեց Արփիին: Եկուր տես որ Արփին իր կտորը Տիգրանակերտի բարբառով կ՛ըսկսի եւ ինչ որ եկեղեցիի սրահը հակազդուեցաւ խնդուքով հոս տափակ ինկաւ գետին: Տասը վարկեան ալ սպասեցին որ հայերէն սկսիմ խօսիլ եւ «աաահ» մը քաշելով շտկուեցան իրենց աթոռներուն մէջ «հալլա պալլաշ ըլֆըլմ»ի պէս (ֆիլմը հիմա սկսաւ այսինքն): Թող ներեն ինծի: Իմ հանցանքը չէր:
Բայց կար հակազդող Տիգրանակերտցի Տիկին Մարին որ մեր ընտանիքին հեռուէն ազգական կուգայ թէյզի (մինջեւ կը նշանակէ) Հազրօյէն: Նստած էր բեմին շատ մօտիկ: Այս Տիկին Մարին իմ բարբառը կը սրբագրէր նստած տեղէն, կը պատասխանէր հարցումներուս ու կը շտկէր հնչումս: Եթէ ամուսին բառը գործածեցի, «էրիկ, էրիկ» կը յուշէր: Շատեր հասկցան եւ խնդացին, ուրիշներ չհասկցան եւ չխնդացին: Իսկ ես սկսայ բեմէն հետը խօսիլ ինքնաբերաբար որովհետեւ ամէնէն ներկայ անձը կը թուէր ըլլալ քոնէ այս բաժնին մէջ: Պէտք էր զինք հետս բեմ հանէի կը մտածեմ:
Կար նայեւ ուրիշ կառաւարական անձնաւորութիւն մը հանցին Պարոն Սթէֆան Տիոնի: Ըսած էին ինծի որ Պարոն Տիոնը մի քանի բառ պիտի խօսի բայց կ՛ուզէ մնալ եւ դիտել հակառակ որ մէկ բառ հայերէն չի հասկնար: Լաւ որ մէկ երկու ֆրանսերէն երգեր ունէի գրպանս որոնք զինք դարմանեցին իր տանջանքէն: Ըսին նայեւ որ իր սեղանին տիկին մը կայ որ պիտի թարգմանէ:
Բեմէն տեսայ այդ տիկինը: Թարգմանելու երեւոյթ չ՛ունէր: Իսկ Պարոն Տիոնը մեծ ուշադրութեամբ եւ առանց յօրանջելու կը դիտէր:
Յաջորդ օրը բախտն ունեցայ այդ տիկինին հանդիպելու եւ հարցնելու թէ ինչպէս անցաւ թարգմանութիւնը: «Իրեն ըսի որ հին պատմութիւններ կը պատմես կոր»: Առ քեզի թարգմանութիւն:
Վերադարձիս անմիջապէս Պարոն Տիոնին իմակ մը ուղարկեցի, շնորհակալութիւն յայտնելով եւ ամփոփ ձեւով բացատրեցի թէ ինչ էր ըրածս բեմին վրայ:
Ի՞նչ էր ըրածս բեմին վրայ: Հրաւիրեցէք զիս ձեր քաղաքը կամ գիւղը Արփենարանը ներկայացնելու եւ դուք ալ կը գիտնաք թէ ինչպէս գիրը, գրականութիւնը եւ լուացքը մօտիկ բարեկամներ են:
Ու կը մտածեմ: Ինչու՞ համար ամէն անգամ պէտք է բացատրեմ եւ լուսաբանեմ թէ ինչու կը գրեմ եւ որ լեզուով:
Գործիս երթամ:
Յունուար Ձին սկսայ Արփենարանը գրել եւ Փետրուար ՁՑին կեցայ: Ոչ թէ որովհետեւ կը կարծէի վերջացած է գործս բայց, ինչպէս որ արուեստագէտ ընկեր մը ըսաւ, պէտք է գիտնաս ըսել «վերջացած է» երբ ալ սառած կեցած ես եւ չես գիտեր եթէ վերջացած է կամ ոչ: Այդպէս ալ ըրի: Ես զինք ձգած էի բայց ինք զիս չէր ձգած: Անվերջ կը հալածէր: Հիմա սկսած էի արդէն ինքզինքս բեմին վրայ տեսնել խաղարկութեան մէջ: Ամբողջ տասը օր մտքով բեմադրեցի անդադար: Մեկնելես երկու օր առաջ Սուրբ Աբգար եկեղեցիի սրահը հրաւիրեցի մօտիկ մի քանի բարեկամներ պարզապէս գաղաբար մը ունենալու համար եւ գիտնալու որ գրածս զառանցանք չէ: Չէր:
Քիչ մը ոգեւորուած հասայ Մոնթրէալ: Եկաւ ժամը բեմ ելլելու: Մէկ ժամ ուշացաւ այդ բեմ ելլելու ժամը որովհետեւ կարեւոր կառաւարական անձնաւորութիւն մը կ՛ըսպասէինք որ վերջապէս չ՛եկաւ եւ ես ելայ բեմ: Հետոյ հասկցայ որ քառորդ ժամ հետոյ ժամանած է եւ մերժած են զինք ներս ընդունիլ:
Ժողովուրդը համբերութեամբ սպասեց Արփիին: Եկուր տես որ Արփին իր կտորը Տիգրանակերտի բարբառով կ՛ըսկսի եւ ինչ որ եկեղեցիի սրահը հակազդուեցաւ խնդուքով հոս տափակ ինկաւ գետին: Տասը վարկեան ալ սպասեցին որ հայերէն սկսիմ խօսիլ եւ «աաահ» մը քաշելով շտկուեցան իրենց աթոռներուն մէջ «հալլա պալլաշ ըլֆըլմ»ի պէս (ֆիլմը հիմա սկսաւ այսինքն): Թող ներեն ինծի: Իմ հանցանքը չէր:
Բայց կար հակազդող Տիգրանակերտցի Տիկին Մարին որ մեր ընտանիքին հեռուէն ազգական կուգայ թէյզի (մինջեւ կը նշանակէ) Հազրօյէն: Նստած էր բեմին շատ մօտիկ: Այս Տիկին Մարին իմ բարբառը կը սրբագրէր նստած տեղէն, կը պատասխանէր հարցումներուս ու կը շտկէր հնչումս: Եթէ ամուսին բառը գործածեցի, «էրիկ, էրիկ» կը յուշէր: Շատեր հասկցան եւ խնդացին, ուրիշներ չհասկցան եւ չխնդացին: Իսկ ես սկսայ բեմէն հետը խօսիլ ինքնաբերաբար որովհետեւ ամէնէն ներկայ անձը կը թուէր ըլլալ քոնէ այս բաժնին մէջ: Պէտք էր զինք հետս բեմ հանէի կը մտածեմ:
Կար նայեւ ուրիշ կառաւարական անձնաւորութիւն մը հանցին Պարոն Սթէֆան Տիոնի: Ըսած էին ինծի որ Պարոն Տիոնը մի քանի բառ պիտի խօսի բայց կ՛ուզէ մնալ եւ դիտել հակառակ որ մէկ բառ հայերէն չի հասկնար: Լաւ որ մէկ երկու ֆրանսերէն երգեր ունէի գրպանս որոնք զինք դարմանեցին իր տանջանքէն: Ըսին նայեւ որ իր սեղանին տիկին մը կայ որ պիտի թարգմանէ:
Բեմէն տեսայ այդ տիկինը: Թարգմանելու երեւոյթ չ՛ունէր: Իսկ Պարոն Տիոնը մեծ ուշադրութեամբ եւ առանց յօրանջելու կը դիտէր:
Յաջորդ օրը բախտն ունեցայ այդ տիկինին հանդիպելու եւ հարցնելու թէ ինչպէս անցաւ թարգմանութիւնը: «Իրեն ըսի որ հին պատմութիւններ կը պատմես կոր»: Առ քեզի թարգմանութիւն:
Վերադարձիս անմիջապէս Պարոն Տիոնին իմակ մը ուղարկեցի, շնորհակալութիւն յայտնելով եւ ամփոփ ձեւով բացատրեցի թէ ինչ էր ըրածս բեմին վրայ:
Ի՞նչ էր ըրածս բեմին վրայ: Հրաւիրեցէք զիս ձեր քաղաքը կամ գիւղը Արփենարանը ներկայացնելու եւ դուք ալ կը գիտնաք թէ ինչպէս գիրը, գրականութիւնը եւ լուացքը մօտիկ բարեկամներ են:
Subscribe to:
Posts (Atom)